Κεφάλαιο 4: Η Αφροδίτη στα Κύθηρα
Πολλές ευχαριστίες στον Peter Vanges και τον Κυθηραϊκό Σύνδεσμο της Αυστραλίας για την ευγενική τους άδεια να αναπαραγάγω αυτό το απόσπασμα από τα Κύθηρα, μια ιστορία (1993), ένα βιβλίο με σκληρό εξώφυλλο που είναι ακόμα διαθέσιμο από τον Σύνδεσμο. Για τα στοιχεία επικοινωνίας, παρακαλούμε δείτε την ενότητα "Σύλλογοι" στην ενότητα "Πολιτισμός".
Η εισαγωγή από τους Φοίνικες της λατρείας της Αστάρτης (Αφροδίτης) στο νησί είναι μεγάλης σημασίας. Ο ιστορικός Ηρόδοτος αναφέρει ότι η λατρεία της Αφροδίτης μεταφέρθηκε από την Παλαιστίνη. Δεν ήταν μόνο ότι η λατρεία μιας νέας θεότητας έδωσε ζωή και προσέθεσε στη ζωή του νησιού, αλλά υπήρχε και το γεγονός ότι το άγαλμα που έφεραν στα Κύθηρα ήταν το αρχαιότερο και πιο σεβαστό σε όλο τον κόσμο. Είναι αυτονόητο ότι ένας τέτοιος θησαυρός έπρεπε να στεγαστεί σε έναν ναό που να αρμόζει στη σημασία του. Έτσι χτίστηκε στην Παλιόπολη ένας υπέροχος ναός προς τιμήν της Αφροδίτης. Σήμερα, τίποτα δεν έχει απομείνει από αυτόν τον μεγαλοπρεπή ναό. Ευτυχώς, διαθέτουμε αρκετά γραπτά στοιχεία που μας επιτρέπουν να ανασυνθέσουμε στο μυαλό μας τον περίφημο ναό και τη θέση του.
Ο Όμηρος όταν αναφέρεται στα Κύθηρα, χρησιμοποιεί τη λέξη "zathea" που σημαίνει "όλα τα ιερά". Αναφέρει επίσης δύο Κυθηραίους που πήραν μέρος στην εκστρατεία κατά της Τροίας - τον Αμφιδάμα και τον Λυκόφρονα. Ο Ησίοδος μιλάει για τη θεά Αφροδίτη, κόρη του Ουρανού, ως γεννημένη από τη θάλασσα των Κυθήρων και την αποκαλεί "Κυθήρεια". Άλλοι συγγραφείς που κάνουν αναφορές στα Κύθηρα και την Αφροδίτη είναι ο Θουκυδίδης, ο Αριστοτέλης ο Φιλόσοφος, ο Ηρακλείδης από τον Πόντο, ο Στράβων, ο Πλίνιος ο Ρωμαίος, ο Παυσανίας, ο Στέφανος ο Βυζαντινός και πολλοί άλλοι. Επομένως, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο ναός της Αφροδίτης υπήρξε και η θέση του εντοπίζεται εύκολα. Η καταστροφή του αποτελεί μεγάλη απώλεια για την ιστορία και ακόμη μεγαλύτερη απώλεια για τα Κύθηρα. Ο διάσημος αρχαιολόγος Schlieman, έχοντας επισκεφθεί τα Κύθηρα το 1874 μ.Χ. τοποθέτησε το ναό της Αφροδίτης ανάμεσα σε δύο μικρές εκκλησίες. Μέχρι και το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, δύο όρθιοι κίονες στέκονταν ακόμη στη θέση αυτή και ήταν γνωστοί στους ντόπιους ως Κολόνες. Τα σημερινά στοιχεία συνηγορούν στο επιχείρημα ότι ο ναός χτίστηκε σε ένα πεζούλι μεταξύ των σημερινών εκκλησιών του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Κοσμά. Πράγματι, στο παρεκκλήσι του Αγίου Κοσμά στο λόφο του Παλιοκάστρου, μπορεί κανείς να διακρίνει καθαρά τα υπολείμματα κιόνων, αρχαϊκών δωρικών κιονόκρανων έναν αριθμό μεγάλων κομμένων όγκων και ένα τμήμα επιστυλίου που υποδηλώνουν ότι ένας ναός βρισκόταν κοντά. Όταν ο Jacob Spon και ο George Wheler επισκέφθηκαν το νησί το 1675-6 μ.Χ., αναγνώρισαν την αρχαία πόλη o Skandia και μετά από αρκετό περίπατο συνάντησαν δύο δωρικούς κίονες που στέκονταν ακόμη όρθιοι. Το 1876 ο αρχαιολόγος Othon Rieman ήρθε στα Κύθηρα και κατέγραψε ότι δεν υπήρχαν ορατά λείψανα της Σκανδίας ή της πόλης των Κυθήρων εκτός από τους δύο κίονες. Στους χάρτες του, ο Louremberg περιλαμβάνει έναν άλλο ναό προς τιμήν της Ελένης της Τροίας, όχι μακριά από το ναό της Αφροδίτης. Ο Kootwyek αναφέρει επίσης τα λείψανα πολλών κτιρίων και κοντά "όμορφα λείψανα ενός παλιού ναού", πιθανότατα εκείνου της Αφροδίτης. Οι χειρόγραφες καταγραφές που κρατούσε ο Εμμανουήλ Μόρμορις αποκαλύπτουν ότι πολλοί αρχαίοι τάφοι που ο Καστελλιανός είχε δει ότι δεν ήταν πλέον ορατοί είχαν βυθιστεί κατά τη διάρκεια του μεγάλου σεισμού τον Ιούνιο του 1798. Τα παραπάνω στοιχεία δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για την κατά προσέγγιση θέση του ναού. Αυτό που δεν είναι γνωστό είναι το μέγεθός του. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι ένας τέτοιος ναός θα ήταν εντυπωσιακός και θα άρμοζε στην παγκόσμια φήμη της ουράνιας Αφροδίτης.
